Te Kete Ipurangi Navigation:

Te Kete Ipurangi
Communities
Schools

Te Kete Ipurangi user options:


Kei konei koe:

Tirohia mā te reo: Māori | English

He whakaaro mō ngā mahi e pā ana ki te ariā o te tōkeke pāpori

Mā ngā ākonga e mātakitaki te whakaata o te waiata "E te Hokowhitu", ka matapaki ai i pēhea te kaitito a Tuini Ngāwai i kōrero ai mō te ngaronga o ngā kaiārahi/tāngata whakatauira whanonga i waenga i ngā tāne Māori. (Pāwhiria ngā hononga e whai ake nei ki te mātakitaki i ngā whakaata "Kei te waiatatia te waiata E te Hokowhitu", me "Te tikanga o te waiata E te Hokowhitu".) 

Mā ngā ākonga e rangahau te whakaitihanga o ngā hōia Māori i tō rātou hokinga mai ki Aotearoa i runga anō i te tōkeke pāpori, hei tauira, kīhai i ōrite tō rātou kirirautanga ki tō te Pākehā, ā, i kitea rā tērā mā te tuku a te kāwanatanga i ngā wāhanga whenua ki ngā hōia Pākehā, me te kore tuku whenua ki ngā hōia Māori; me te kore pai o tā te pūnaha hauora tūmatanui whaihanga i te ngaukino i pā ki te hōia Māori, ko te pakanga te pūtake. (Pāwhiria ngā hononga e whai ake nei ki te mātakitaki i ngā whakaata "I pēhea ngā tāne i haina ai, me tō rātou āhua i te hokinga mai?", me te whakaata "Matene Waetford – te hīkoi mā Kaikohe", e kōrero ai tētahi hōia i hoki mai ki te kāinga i te taha o te Hokowhitu-a-Tū mō ana kare ā-roto i a ia e hīkoi ana mā Kaikohe – me te kōrero i ana whakaaro mō ngā waiaro ki te Māori i muri i te Pakanga Tuarua.) 

Mā ngā ākonga e tūhura te tikanga me te hiranga o te haka taketake "Ka Eke i te Wiwī", kia mōhio ai i pēhea i takatūria tōna whakaaturanga i te huringa o te wā. (Pāwhiria ngā hononga e whai ake nei ki te mātakitaki i te haka me ngā whakaata, "Te pūtake o te haka Ka Eke i te Wiwī", me "Te urutau tikanga", mō tētahi whakamārama o ngā awenga i whakarerekē i te oranga o ngāi Māori i te roanga o te wā.)

Mā ngā ākonga e tūhurahura ngā kōrero whakamārama mō te Rīpeka Wikitōria me ngā āhuatanga e whakawhiwhia ai te tohu nei?

Mā ngā ākonga e rangahau te kōrero o Haane mā te whakaata me ngā pae tukutuku. (Pāwhiria ngā hononga ki ngā pae tukutuku e whai ake nei mō ētahi atu kōrero anō mō Haane.)

(Pāwhiria ki konei ki te mātakitaki i te whakaata "Te Pakanga o Takrouna", e kōrero ai te tama a Haane mō te take i whakaingoatia tana pāpā mō te whiwhi i te V.C. i muri i te pakanga ki Takrouna.)

Ka tuhi ngā ākonga i ngā kitenga ki te "Tāruatanga Matua 3" (he tauira rangahau) mā te whakamahi i ngā pātai i runga hei ārahi kia mōhio ai nā te aha i whakahētia ai te tono kia riro i a Haane te V.C. i te tuatahi (kāore te kāwanatanga i whakarite tika), i te tononga tuarua hoki (ka whakamana a Buckingham Palace i te ture George V ) – ā, he aha ngā mahi ka mahia kētia? (Pāwhiria ngā hononga e whai ake nei ki te mātakitaki i whakaata "Te whakaheke i te Rīpeka Wikitōria a Haane Manahi" me ngā whakaata e pā ana ki te whakahekenga me ngā takoha o muri rawa atu mai i te Kuini o Ingarangi. 
Te whakahōnore i a Haane Manahi – mō te Atua, te kākahu ahurewa
Te whakahōnore i a Haane Manahi – mō te Kīngi, te reta whakanui
Te whakahōnore i a Haane Manahi – mō te Whenua, te hoari toa i hoatu ki Te Arawa

(Pāwhiria te hononga e whai ake nei kia tiki ake Te Tāruatanga Matua 3: Te Rangahau i a Taane.)

PDF icon. Tāruatanga Matua 3 (PDF 35 KB)

Mā ngā ākonga e whakaatu ā rātou kitenga mā te whakamahi i ngā momo rauemi pērā i te power-point, i ngā pānui, i ngā tūtohi, i ngā hopukanga reo, i ngā hopukanga ataata, i ngā aha, i ngā aha.

Mā ngā ākonga e whiriwhiri whakaaro e pā ana ki ngā mahi ka mahia pea e rātou ki te whai paretumu mō tētahi o ō rātou whānau i whakarapaina mō te whiwhi tohu, hei tauira, ka kōrero atu ki a wai? He aha ai? He aha pea tā rātou mahere whakatutuki?

Mā ngā ākonga e wānanga mehemea te whakawhiwhi mētara ki ngā hōia he āhuatanga tika hei whakanui i te whai wāhi ki te pakanga.

Mā ngā ākonga e wānanga ngā take e hiahia ana tātou i ngā tuatangata (pērā i ngā mema whānau, te Kapa ō Pango, ngā kaiwaiata rongonui, a wai, a wai ake)? Ko wai mā ō rātou ake tuatangata? He aha ai?

Mā ngā ākonga e ohia manomano ngā mea me maumahara tonu i a rātou e tito haka/waiata ana mō tō rātou kura, mō tētahi whakataetae/whakaaturanga kapa haka rānei. (Pāwhiria ngā hononga e whai ake nei ki te mātakitaki i ngā whakaata "Te whanaketanga o te haka mai i tērā o neherā ki tō nāianei" e whakataurite ai a Te Keepa Stirling i ngā momo haka taketake ki ērā e whakaaturia ana i ēnei rā me "Me pēhea te whakaatu i te haka?" e kōrero ai a Te Keepa Stirling mō te āhua e whakapakari ai te wairua o ō tātou tīpuna i te whakaaturanga a ngā ākonga.) 

Ngā rauemi whai pānga

  • Ko ngā whakaata kei tēnei pae tukutuku.
  • Te "Tāruatanga Matua 3" – kia kotahi mā ia ākonga.
  • Ngā tūmomo rawa ataata, rawa tā hei whakaatu i te rangahau.
  • Te wātea ki te ipurangi.

He mahi whakawhānui pea

Mā ngā ākonga e rangahau ētahi atu waiata nā Tuini Ngāwai, hei tauira, ngā kaupapa (me te hāngai, kore hāngai rānei o ēnei ki ēnei rā).

Mā ngā ākonga e hanga tētahi haupūtanga taunakitanga hei whakaatu i tika kia riro i a Haane te V.C.

Mā ngā ākonga e tūhurahura me ō rātou mōhiotanga o nāianei ngā mahi e tika ana kia mahia i mua ki te whakatika i te kore whakawhiwhinga o te V.C. ki a Haane.

Mā ngā ākonga e tūhurahura te hapori Māori me te ahurea Māori i mua i te tīmatanga o te pakanga. Hei tauira, te tokomaha atu e noho taiwhenua ana; ngā tama, ngā mātua, ngā tēina me ngā tuākana e mahi ngātahi ana i te whenua i tō rātou marae; ngā waiata/haka e hāngai ana ki te wā i mua i te pakanga.

Mā ngā ākonga e matapaki he tauira whaiaro o ngā kōhikohiko e pā ana ki te hoatu tohu, hei tauira te whakamana hei ākonga tuakana, te kōwhiri hei kāpene hākinakina, ngā huringa i te kaupapa here a te kāwantanga e pā ana ki te hanga tā.

Mā ngā ākonga e taukumekume ngā huapai me ngā huakino o tō Haane tūāhua mā te tautoko i tētahi o ngā taha e rua: te Kuini o Ingarangi me ana kaitohutohu; ko Te Arawa me te RSA rānei.


Footer: