Te Kete Ipurangi Navigation:

Te Kete Ipurangi
Communities
Schools

Te Kete Ipurangi user options:


Kei konei koe:

Tirohia mā te reo: Māori | English

He whakaaro mō ngā mahi e pā ana ki te ariā o te wairuatanga

Mā ngā ākonga e tiritiri, e tuhi ō rātou ake wheako whaiaro e pā ana ki te haka.

Mā te pouako e whakakōrerorero ngā whakaaro rerekē mō te tīmatanga o te haka.

Mā te pouako e whakapuaki te whakataukī ‘Ka Kata a Kae’.

Mā te pouako e pānui te pakiwaitara o Tinirau rāua ko Kae (e wātea ana i Te Tāhuhu o te Mātauranga). Mā ngā ākonga e matapaki te tikanga o te haka nā ngā wāhine i whakaatu i te kōrero paki nei (he mahi pīroiroi pea, hei whakamenemene i a Kae). Mā te pouako e whakamārama e kīia nei ko tēnei te haka taparahi tuatahi, ā, i whakaaturia ai te pūkana tuatahi i roto.

Mā ngā ākonga e ohia manomano tētahi rārangi atua, ā rātou mahi, ō rātou āhuatanga hoki. (Kāore e kore he whakapono rerekē ō tēnā iwi, ō tēnā iwi, ō tēnā rohe, ō tēnā rohe e pā ana ki ngā atua).

Mā te akomanga e kōrerorero ngā waiata me ngā haka e hāngai ana ki ngā atua (o ngā wā o mua, o nāianei hoki) – me te hiranga o ngā kōrerotanga o aua atua ki te waiata/haka, ki te kaitito me te kaiwhakaatu.

Mā ngā ākonga e mātakitaki ngā tangohanga whakaata o te haka tawhito, 'Ka Eke i te Wiwī'. Ka matapaki rātou i te kōrero mō Tūmatauenga, tōna tikanga me te whakamahinga o te haka i ngā wā o mua, i tēnei wā hoki. (Pāwhiria ngā hononga e whai ake nei ki te mātakitaki i ngā whakaata mō te whakaaturanga me te pūtake o taua haka me ‘Te tūranga taketake o ngā wāhine i te whakaaturanga o Ka Eke i te Wiwī’, e matapaki ai a Taipari Munro i te tūranga taketake a te wahine i te whakaaturanga o tēnei haka e te ope taua ki te hau kāinga i mua i te haere ki te pakanga.)
Ka Eke i te Wiwī
Te pūtake o te haka Ka Eke i te Wiwī
Te tūranga taketake o ngā wāhine i te whakaaturanga o Ka Eke i te Wiwī

(Pāwhiria te hononga e whai ake nei ki te tiki ake i Te Tāruatanga Matua 4: Te Whakarite i ngā Tūmomo Haka e Rua.)

PDF icon. Tāruatanga Matua 4 (PDF 55 KB)

Mā te pouako e whakawānanga te hiranga o te kaitiaki ki te Ao Māori pērā i te hononga o Te Makawe me Haane ki ngā whakatutukitanga a Haane i te pakanga. I arahina ia i te kauhanga riri e ōna kaha whakapono wairua. (Pāwhiria ki konei ki te mātakitaki i te whakaata ‘Te Pakanga o Takrouna’, tērā e whakapuaki ana i te awenga o tētahi kaitiaki ki ngā mahi i mahia e Haane.)

Ngā rauemi whai pānga

  • Ngā whakaata kei tēnei rauemi
  • Te 'Tāruatanga Matua 4' – kia kotahi mā ia ākonga
  • Te pukapuka Tinirau rāua ko Kae (e wātea ana i te Tāhuhu o te Mātauranga)
  • Te āhei ki te ipurangi (te whakamahi i ēnei kupu matua: atua, Māori gods, Tūmatauenga)
  • Te whakaata o te hokinga mai o te Hokowhitu-a-Tū ki Aotea Kī, i Te Whanganui-a-Tara me te kōrero e pā ana ki te whakahikinga o te tapu (pāwhiria ki konei kia hono atu ki taua whakaata).

He mahi whakawhānui pea

Mā ngā ākonga e whai i te whakapapa o tētahi hōia/toa/kaiārahi i tō rātou ake iwi/hapū/whānau.

Mā ngā ākonga e rangahau ngā tūmomo haka me te kī ka pēhea e rerekē ai ia tūmomo haka, tae atu ki te kōrero mō ngā wā rerekē e whakaaturia ai.

Mā te pouako rātou ko ngā ākonga e torotoro tahi te hiranga o te ‘tohi’ – ina koa te tikanga o Ngāpuhi e kīia ana ko ‘te tohi o te karaka whati’. (Pāwhiria ki konei ki te mātakitaki i te whakaata 'Te tohi o te karaka whati'.)

Mā ngā ākonga e āta torotoro ngā haka e whakaatu ana i ngā tino take o te wā.

Mā ngā ākonga e tito haka e pā ana ki ngā tino take o te wā.


Footer: