Tāpiritanga 2: He mahi ako anō

• Tūhurahuatia ngā āhuatanga rerekē o te reo o tērā rohe, o tērā rohe i roto i ngā haka/waiata. He aha ētahi o ngā āhuatanga matua e tautuhi ana nō tēhea hapū/iwi te reo? He aha te papānga o ngā rerekētanga ā-rohe ki te tuakiri?.
• Tātarihia ngā kupu oro whakawhiti i roto i ngā haka/waiata Māori pērā i te waiata ‘E Pā tō Hau he Wini Raro’ (i konei ko te ‘wini’ he kupu oro whakawhiti mō te kupu ‘wind’).
• Titoa tētahi haka/waiata mō te kura e hāngai ana ki te hītori o te kura. Whakaritea ngā nekehanga ā-tinana hoki.
• Taukumekumea mehemea he mea pai kia whakamahia te haka e tauiwi, kāore rānei. Hei tauira, kei ngā wāhi tākaro, kei ngā hōtera i tāwāhi, kei hea rānei. He aha ētahi papānga o tēnei?.
• Tūhurahuratia i te whānuitanga o ngā kaupapa i roto i ngā waiata/haka rerekē.
• Titoa tētahi oriori mō tō pēpi tuatahi, mō tētahi irāmutu; tuahine; tuakana; teina; e kōrero ana mō tētahi tipuna toa nāna i whawhai i te pakanga.
• Whakatauritea te haka ‘Kapa ō Pango’ (nā Derek Lardelli) me ‘Ka Mate’ nā Te Rauparaha, me te haka mō Tūmatauenga mā te ope hōia nā Te Keepa Stirling. He aha ngā ōritenga, rerekētanga rānei?.
• Hangaia ō ake nekehanga mō tētahi waiata rongonui pērā i ‘Hoki mai e Tama mā’.
• Ko koe tētahi kaipānui karere i te pouaka whakaata. Tuhia he rārangi pātai hei uiui i tētahi mātanga hītori Māori, i tētahi mātanga kapa haka hoki/rānei i te rā o ANZAC, mō te awe o te Pakanga Tuarua o te Ao ki te mahi tito waiata/haka.
• Whakatauritea ngā nekehanga ā-tinana whakakite waiata/haka a te iwi Māori, ki ā ngā iwi o Te Moananui-a-Kiwa. He aha ngā tikanga o ngā tūmomo nekehanga?
• Whiriwhiria mehemea ka taea e tō kapa haka, e te whakaari rānei o tō kura te whakamahi rauemi hangarau. Pāwhiria ki kōnei mō ngā pārongo e pā ana ki Māui One Man Against the Gods mai i te pae tukutuku TKI Arts Online.
• Whakatauritea ngā kupu i roto i ngā waiata aroha me ērā o tētahi waiata aroha, ruri aroha rānei o ēnei rā.
• Hangaia he hātepe nekehanga haukori, hipihopi rānei, e whakamahi ana i te puoro Māori me ngā nekehanga ā-tinana Māori, tohutohu Māori hoki.
• Matapakina ka pēhea ngā āhuatanga o taiao e awe ai i ngā nekehanga i roto i te waiata me te haka, hei tauira ngā hīkoinga ki tā te pūkeko tikanga, te ngahere me te moana.
• Ārohia ngā waiata e whakamahi ana i te pohewa me te tohu hei kawe i te kōrero.
• Tuhia he ruri mō te aroha e whakamahi ana i te pohewa me te tohu. Kātahi ka huri hei waiata ā-ringa me ngā nekehanga ā-tinana e tika ana.
• Tūhurahuratia i pēhea ngā awe Uropi i pā ai, i kore ai e pā ki te whakaaturanga o te kapa haka i tō rohe mai i te huringa o ngā tau. He aha ngā taunakitanga hei tautoko i ō whakaaro?.
• Whakaaturia he pōwhiri, engari kaua e kōrero, e waiata rānei, whakamahia he nekehanga ā-tinana anake.

Ki runga ^

• Kōwhiria he kaupapa mō tētahi pōwhiri whakataruna, ka tīpako ai i tētahi waiata e hāngai ana ki te kaupapa, tērā tonu pea ka whakamahia hei tautoko i tētahi o ō kaikōrero (ngā manuhiri me ngā tāngata whenua).
• Whakatauritea te whakahoutanga o ngā waiata/haka o mua (kia hāngai ake ki ngā hapū/iwi rerekē) ki ngā waiata/haka o ēnei rā (me te mana pupuri ā-hinengaro).
• Whakatauritea ngā nekehanga e hāngai ana ki tēnā rohe, ki tēnā rohe, pērā i te pikonga i te pona, me te kaha korikori i te hope a ngā wāhine o Ngāti Porou; te rerekētanga rauangi o te takahi waewae puta noa i ngā iwi; me ngā whakangahau, tene hoki a ngā wāhine o Waikato i ngā hui.
• Mā te whakamahi i te whānuitanga o ngā nekehanga kapa haka, ngā nekehanga rere o nāianei, me ngā wāhanga tinana rerekē, whakaritea kia hanga ngā ākonga i tētahi nekehanga mō ia ‘Ngao’ (Tai Chi Māori), kia whakaaturia i waho i te taiao ki te puoro whakaparohe nā Hirini Melbourne, nā Whirimako Black rānei. Hangaia he tohutohu e whakamahi ana i te taiao hei kaiārahi, hei tauira, “Torona atu ki a Ranginui”.
• Arohaehaetia te tino waiata, arā, ko ‘Poi E’, nā te Karapu Māori o Patea, mō ōna tino rerekētanga i taua wā.
• Arohaehaetia anō hoki ngā āhuatanga hou i ngā Whakataetae Matatini nā Bub Wehi i tuku ki ōna rōpū, arā, ko Waihīrere me Te Waka Huia. (Tirohia te rauemi Te Waka Huia nā Te Tāhuhu o Te Mātauranga).
• Mēnā ka taea, kimihia te whakaaturanga whakamutunga o “Dancing with the Stars” i TV 1, Paenga-whāwha 2009, me te kanikani 'Poi' a Tamati Coffey hei whakanui i te Hokowhitu-a-Tū – whakaritea tēnei ki te waiata E te Hokowhitu-a-Tū.
• Hoahoatia tētahi mahere whenua e whakaatu ana i ngā rohe mō ia ngohi o te Hokowhitu-a-Tū, me ngā wāhi i haerea e ia ngohi i tāwāhi me tētahi rārangi wā anō hoki. (Tirohia ngā mahere o Google me Google Earth).
• Rangahautia te pū o ngā ingoa e whai pānga ana ki te pakanga (hei āwhina ki te hanga hononga ki te hītori o te tangata), hei tauira, Kiriti Faenza. (Tēnā pea kua hurihia te ingoa o ētahi o te whānau i te huringa o ngā tau. Tēnā pea kua tapaina ki tētahi ingoa wāhi i Itāria, ā, i tāpepe te whakahua a ētahi atu, kātahi ka whakawhitia te oro ki te reo Māori).
• Hangaia he tauira hou o tētahi waiata ka whakaaturia e ngā ākonga, ka puritia e rātou hei waiata mā rātou anō.
• Whakatauritea te whakaaturanga o tētahi waiata/haka a tētahi rōpū nō te iwi kāinga i ngā tau whā tekau/rima tekau o tēra rautau, ki tētahi rōpū nō rohe kē e whakaatu ana i taua waiata/haka i tēnei rā.
• Hangaia tētahi whakaari, whakaaturanga puoro, pikitia poto rānei pērā i tā Taika Waititi ‘Tama Tū’ (mō ngā hōia Māori).
• Whakamāoritia tētahi kōrero o te pakanga ki roto ki tētahi kōmeke me te whakahākori i tēnei, hei tauira mā te papa tuhituhi tāhiko pea.
• Whakatauritea te reo Māori o mua ki te reo Māori e whakamahia ana i ēnei rā.
• Titoa tāu ake waiata me te kōmitimiti i te waiata a te Hokowhitu-a-Tū, arā, ko ‘Māori Battalion March to Victory’.