Kei konei koe:
- Kāinga >
- Aratohu mā te pouako >
- He kōrero mō te rauemi >
- Ngā ariā
Tirohia mā te reo: Māori | English
Ariā; māramatanga ki te ariā; uara; tirohanga
(Pāwhiria ki konei mō ētahi atu pārongo hei aromātai i ngā ariā, ngā māramatanga ki te ariā, ngā uara me ngā tirohanga e pā ana ki tēnei kōwae ako.)
Me whakaatu te ākonga i tōna māramatanga ki ngā ariā matua, me ōna ake whakaaro mō ngā uara me ngā tirohanga i roto i te wāhanga Tikanga ā-Iwi o Te Marautanga o Aotearoa.
Ko te tikanga o te ariā he whakaaro tukipū e whakapuakina ana ki te kupu kotahi, ki te kīanga māmā rānei. Ko ngā ariā matua i roto i tēnei rauemi, ko te tōkeke pāpori, te kaiārahitanga, te pōuritanga, te wairuatanga, me ngā tikanga.
Ko te māramatanga ki te ariā ko ngā mea e mōhio ana te ākonga e pā ana ki te ariā, arā, ko ngā kōrero tukipū, ngā whakaaro nui rānei.
Ko ngā uara ngā whakapono me te māramatanga o te tangata, o te rōpū, o te hapori hoki.
Ko ngā tirohanga ngā whakapuakanga o ngā tirohanga e whai wāhi ai ngā uara o te tangata.
He whakaaro anō mō te whakamahere kōwae ako
Te hanga māramatanga ki te ariā
Tirohia ngā māramatanga ki ngā ariā e hāngai ana ki ia taumata, me te māramatanga ki ngā hononga i waenga ariā. Tirohia te taunakitanga o te māramatanga ki te ariā mā tō te ākonga āhei ki te whakawhānui atu i tōna māramatanga ki ētahi atu tūāhua whai pānga. (Titiro ki ngā māramatanga ki te ariā tipu haere e ahu mai ana i Kia Mau, i te tēpu e whai nei.)
Te matatini tipu haere o te māramatanga ki te ariā kei Kia Mau
Kupu whakataki: Ko Te Hokowhitu-a-Tū me te papānga o te pakanga ki ngā hapori Māori.
Ariā |
Tikanga ā-Iwi taumata 6: |
Tikanga ā-Iwi |
Tikanga ā-Iwi |
---|---|---|---|
Kaiārahitanga | Ngā painga me ngā whakatutukitanga a ngā hōia Māori. | ||
Tōkeke Pāpori | Te ōritenga kore me te whawhai mō te tika. |
Urunga ki te pakanga – tirohanga rerekē. | |
Pōuritanga | Papātanga o te ngaronga o ngā hōia ki ngā hapori. | ||
Wairuatanga |
Te hiranga o ngā atua me ngā kaitiaki. Ngā tikanga e urutau/tipu ana. |
Te whakawhanake i te whakaaro whakawāwā
Whakatītinatia ngā ākonga ki te taukumekume/kōrerorero i ngā ariā i runga anō i te ngākau whakaute tētahi i tētahi. Rapua ngā whakaaro auaha, whakawāwā hoki mō ngā uara me ngā tirohanga.
Ngā kitenga tuitui taunakitanga pai rawa
Kia hono ki tō ngā ākonga ao – mā te whakamahi i ngā mea e hāngai ana ki a rātou, e whai wāhi ai anō hoki rātou. Hei tauira, he rangahau i rō whānau, hapū hoki mō ngā hononga ki ngā hōia o Te Hokowhitu-a-Tū, me ngā waiata, haka hoki e whai pānga ana.
Whakahāngaitia ngā wheako ki ngā putanga hira – tautuhia ngā mea kua mōhio kētia, pērā i ngā tāngata rongonui, ngā wāhi me ngā mea kua mahia e pā ana ki te pakanga me Te Hokowhitu-a-Tū, me ngā kaiwhakaatu kapa haka/kaitito/titohanga; whakahāngaitia ngā ngohe me ngā rauemi ki ngā putanga ako e hiahiatia ana; ka whakarato hoki i ngā whai wāhitanga ki ngā ariā me ngā tukanga ako; me te aro ki ngā akoranga o ia ākonga.
Hāpaitia, ka whakapūmau hoki i te akomanga e ako ana; hanga whanaungatanga mā te whakatenatena i ngā ākonga ki te tuari kōrero me ngā wheako; tiritiria te mana e koutou ko ngā ākonga mā te whiriwhiri i ngā paearu angitu mō ngā putanga ako.
Hoahoatia he mahi ako e kaingākau ai ngā ākonga, e whakatutuki ana hoki i te whānuitanga o ō rātou hiahia kipakipa; whakamahia te huhuatanga o ngā mahi ako.
Ngā uara me ngā waiaro kei Te Marautanga o Aotearoa
Whakahaeretia he wheako ako e āwhinatia ai ngā ākonga ki te whakawhanake uara e ako ai rātou ki te māiatanga, te kiritau me te aroha ukauka ki te mātauranga – me te āhei hoki ki te aroha atu ki ētahi atu me te kaha whai wāhi atu.
Āwhinatia ngā ākonga ki te mahi tahi, ki te noho atawhai – ki te matatau haere ki ō rātou hononga whakapapa.
Āwhinatia ngā ākonga kia mātau haere ki ngā uara Māori taketake o te whānau, te hapū me te iwi hei whakarite i tō rātou āhei ki te ao Māori – ki te raupī hoki a te whānau me te pouako.
Āwhinatia ngā ākonga kia mārama ki ngā uara o te ao whānui tonu, kia whakaute tonu rātou i te mana me te wairuatanga o ētahi atu, ahakoa ka rerekē ō rātou anō uara.
Te whakaako hei pakirehua
Whakamahia ngā taunakitanga o ngā rautaki tōtika mai i ētahi atu horopaki kia mōhio ai ko ēhea ngā rautaki tērā tonu pea ka āwhina i ngā ākonga kia ako; whakapūmautia ngā putanga e uaratia ana tērā ka ahu mai i te marautanga, i ngā tūmanako o te hapori, i ngā hiahia me ngā tuakiri o ngā ākonga, me te whai whakaaro ki ngā taunakitanga i Kia Mau mō ngā putanga o ngā whakaakoranga, me ngā papānga o ēnei mō muri atu.
Whai wāhitanga aromatawai
Tautuhia ngā mōhiotanga o mua a ngā ākonga mō Te Hokowhitu-a-Tū. Kimihia tā rātou whakawhanake i tētahi tohenga e whakamahi ana i te whakaaro arorau, te whakaaro whaitake, me te whakaaro auaha mō ngā ariā e tūhuratia ana i tēnei kōwae ako.